W fascynującym świecie Scratcha, gdzie tworzymy interaktywne historie, gry i animacje, kostiumy odgrywają kluczową rolę. Są one niczym ubrania lub różne wcielenia naszych duszków (ang. sprites), pozwalając im zmieniać wygląd, wyrażać emocje, a przede wszystkim – ożywać poprzez animację. Zrozumienie, czym są kostiumy i jak z nich korzystać, otwiera przed nami nowe pokłady kreatywności.

Czym dokładnie jest kostium w Scratchu?

Kostium to po prostu pojedynczy obrazek powiązany z duszkiem. Każdy duszek może posiadać jeden lub więcej kostiumów. Wyobraź sobie aktora w teatrze – każdy jego strój, w którym pojawia się na scenie, to odpowiednik kostiumu w Scratchu. Zmieniając kostiumy, możemy sprawić, że duszek będzie wyglądał, jakby chodził, tańczył, mówił, zmieniał miny lub przekształcał się w coś zupełnie innego.

Gdzie Znaleźć i Jak Zarządzać Kostiumami?

Aby uzyskać dostęp do kostiumów wybranego duszka, należy:

  1. Zaznaczyć duszka: Kliknij na duszka na liście duszków (pod sceną).
  2. Przejść do zakładki „Kostiumy”: Znajduje się ona w lewym górnym rogu, obok zakładek „Skrypty” (lub „Kod”) i „Dźwięki”.

W panelu kostiumów zobaczysz listę wszystkich kostiumów przypisanych do danego duszka. Tutaj możesz wykonywać różne operacje:

  • Dodawanie nowego kostiumu: W lewym dolnym rogu panelu kostiumów znajdziesz przycisk z ikoną kotka i plusem („Wybierz kostium”). Po najechaniu na niego pojawią się opcje:
  • Wybierz kostium: Otwiera bibliotekę gotowych kostiumów dostarczonych przez Scratcha. Znajdziesz tu mnóstwo postaci, zwierząt, przedmiotów, liter i symboli, często już przygotowanych w kilku wariantach (np. do animacji chodu).
  • Maluj: Uruchamia wbudowany edytor graficzny Scratcha, w którym możesz samodzielnie narysować lub zmodyfikować kostium.
  • Niespodzianka: Dodaje losowy kostium z biblioteki.
  • Prześlij kostium: Pozwala załadować własny plik graficzny (np. PNG, JPG, GIF, SVG) z komputera i użyć go jako kostiumu.
  • Duplikowanie kostiumu: Kliknij prawym przyciskiem myszy na istniejący kostium na liście i wybierz „duplikuj”. Jest to bardzo przydatne, gdy chcesz stworzyć nowy kostium, który jest tylko nieznacznie zmodyfikowaną wersją poprzedniego (np. zmiana położenia ręki).
  • Usuwanie kostiumu: Kliknij na mały „x” w rogu miniatury kostiumu lub kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz „usuń”.
  • Zmiana nazwy kostiumu: Kliknij na pole z nazwą kostiumu nad obszarem edycji i wpisz nową, bardziej opisową nazwę. Dobre nazewnictwo ułatwia pracę, szczególnie przy wielu kostiumach.
  • Zmiana kolejności kostiumów: Przeciągnij miniatury kostiumów na liście, aby ustawić je w pożądanej kolejności. Jest to istotne przy korzystaniu z bloku „następny kostium”.

Wbudowany Edytor Kostiumów – Twoje Narzędzie Twórcze

Scratch oferuje prosty, ale funkcjonalny edytor graficzny, który pozwala na tworzenie i modyfikowanie kostiumów. Dostępne narzędzia obejmują:

  • Zaznacz: Do wybierania, przesuwania, skalowania i obracania elementów.
  • Przekształć: Pozwala na modyfikowanie kształtu wektorowych obiektów poprzez manipulację punktami kontrolnymi.
  • Pędzel: Do swobodnego rysowania.
  • Gumka: Do usuwania fragmentów rysunku.
  • Wypełnienie (kubełek z farbą): Do wypełniania zamkniętych obszarów kolorem lub gradientem.
  • Tekst: Do dodawania napisów.
  • Linia, Okrąg/Elipsa, Prostokąt: Do rysowania podstawowych kształtów.
  • Narzędzia do zmiany kolorów, grubości linii, itp.
  • Praca na warstwach (przesuń na wierzch, przesuń na spód): Umożliwia zarządzanie kolejnością nakładania się elementów.

Edytor działa w dwóch trybach: wektorowym (domyślny, obrazy są skalowalne bez utraty jakości) i bitmapowym (obrazy składają się z pikseli, jak w programie Paint). Możesz przełączać się między nimi za pomocą przycisku na dole edytora.

Jak Wykorzystać Kostiumy w Skryptach? Animacja i Nie Tylko!

Głównym zastosowaniem kostiumów jest tworzenie animacji. Oto kluczowe bloki z kategorii Wygląd (fioletowe), które pozwalają manipulować kostiumami w skryptach:

  • zmień kostium na [nazwa_kostiumu v]
    Przełącza duszka na konkretny, wybrany z listy kostium.
    Przykład: zmień kostium na [kotek-biegnie1 v]
  • następny kostium
    Zmienia aktualny kostium na kolejny z listy kostiumów duszka. Jeśli duszek jest na ostatnim kostiumie, przełączy się na pierwszy. To serce wielu prostych animacji poklatkowych.
    Przykład (prosta animacja chodu, zakładając, że duszek ma kostiumy „chod1” i „chod2”):
    Fragment kodu
    kiedy kliknięto zieloną flagę
    zawsze
      następny kostium
      czekaj (0.3) sekundy // Kontroluje szybkość animacji
    koniec
  • [numer kostiumu # v] (reporter)
    Zwraca numer aktualnie wyświetlanego kostiumu. Może być użyty w blokach warunkowych lub operatorach.
    Przykład: jeżeli <(numer kostiumu #) = 1> to …
  • [nazwa kostiumu v] (reporter)
    Zwraca nazwę aktualnie wyświetlanego kostiumu.

Kreatywne Zastosowania Kostiumów:

Oprócz podstawowej animacji ruchu, kostiumy można wykorzystać do:

  • Zmiany wyrazu twarzy postaci: Radość, smutek, zdziwienie – każdy stan może być osobnym kostiumem.
  • Pokazywania stanu obiektu: Otwarta/zamknięta skrzynia, włączona/wyłączona lampka, zdrowy/uszkodzony statek kosmiczny.
  • Tworzenia efektów wizualnych: Eksplozje (seria kostiumów przedstawiających kolejne fazy wybuchu), transformacje.
  • Wizualnego feedbacku: Zmiana kostiumu przycisku po najechaniu na niego myszką lub po kliknięciu.
  • Reprezentowania różnych przedmiotów, które duszek może „trzymać” lub „używać”.

Dobre Praktyki Pracy z Kostiumami:

  • Nadawaj sensowne nazwy: Zamiast „kostium1”, „kostium2”, używaj nazw typu „postać-stoi”, „postać-idzie1”, „przycisk-aktywny”. Ułatwi to orientację w skryptach.
  • Dbaj o spójność środka kostiumu: Centrum każdego kostiumu (mały krzyżyk w edytorze) powinno być ustawione w logicznym punkcie (np. środek postaci, punkt obrotu). Dzięki temu przy zmianie kostiumów duszek nie będzie „skakał” po scenie. Możesz dostosować położenie całego rysunku względem środka kostiumu w edytorze.
  • Optymalizuj obrazy: Jeśli importujesz własne grafiki, staraj się, aby nie były zbyt duże pod względem rozmiaru pliku, co może wpłynąć na wydajność projektu, szczególnie w wersji online.
  • Eksperymentuj! Nie bój się tworzyć własnych, unikalnych kostiumów i łączyć je w kreatywny sposób.

Kostiumy to potężne narzędzie w arsenale każdego twórcy Scratcha. Opanowanie pracy z nimi pozwoli Ci tworzyć bardziej dynamiczne, wyraziste i angażujące projekty. Chwyć więc za wirtualny pędzel i ołówki, i nadaj swoim duszkom dziesiątki nowych twarzy!